Akkerleven

Bietenteelt & Akkerleven

zomer herfst lente herfst Winter

COLOFON

Titel tekening:
Tekstschrijvers:
Tekenaar:
Grafisch ontwerp:
Projectpartners:
Jaar van uitgave:
Uitgave in kader:

Bietenteelt & Akkerleven
Joost Lommen & Henk Kloen (CLM)
Roger Klaassen
Gera Clements (CLM)
Suiker Unie, IRS, Delphy en CLM
2016
Project ‘Bietenteelt en Biodiversiteit’

Plaatsen zitpaal voor roofvogels

Plaats enkele palen verspreid langs de kavelrand. Een paal van 1,5m hoog met een diameter van 5 cm is genoeg. Een halfrond dwarslatje er bovenop maakt het de vogel makkelijker. Plaats alleen een zitpaal als er geen andere hoge elementen staan (bijv. boom).

Waarde voor de teler

Roofvogels als buizerd, torenvalk en uilen (‘s nachts) zitten graag in een boom of op een zitpaal. Door uw bedrijf aantrekkelijk voor hen te maken, verkleint u de kans op muizenoverlast.

Waarde voor akkerleven

Door het aanbieden van een zitpaal geeft u roofvogels de gelegenheid om uit te rusten en te speuren naar een prooi. Zo draagt u bij aan een goede leefomgeving en voortbestaan van deze roofvogels.

Meer informatie

Werkgroep Roofvogels Nederland

Zitpaal (foto CLM)

Buizerd (foto J.F. Kloen)

Ophangen nestkast kerkuil

Een nestkast voor de kerkuil in de schuur.

Waarde voor de teler

Kerkuilen vangen grote hoeveelheden muizen als voedsel voor henzelf en hun jongen. Een broedpaar kerkuilen vangt wel 4.000 muizen per jaar. Kerkuilen komen voor in agrarisch gebied en jagen boven slootkanten, perceels- en kruidenranden. Een kerkuil jaagt ‘s winters ook in een toegankelijke schuur. Zo bestrijden zij voor u de muizen.

Waarde voor akkerleven

Kerkuilen broeden in Nederland vrijwel uitsluitend in nestkasten en vooral in boerenschuren. Als de torenvalk gaat slapen, kan de kerkuil de muizenjacht overnemen. Als u een kast plaatst, helpt u deze prachtige uilensoort.

Meer informatie

www.kerkuil.com

Kerkuilenkast (foto CLM)

Kerkuil (foto CLM)

Unitip en Akkerlevenplan

Via het Akkerlevenplan in Unitip krijgt u overzicht hoe u scoort voor akkerleven op 8 thema’s en krijgt u tips waar verbeteringen mogelijk zijn

Waarde voor de teler

Een gezond akkerleven ondersteunt een rendabele bietenteelt met hoge opbrengsten. Laat uw inzet zien en geniet van een mooi bedrijf.

Waarde voor akkerleven

Natuur houdt zich niet aan grenzen van een kruidenrand of een perceel. Juist de combinatie van meerdere maatregelen is goed voor bodemleven, voor akkervogels en wild, voor natuurlijke vijanden en bestuivers.

Meer informatie

Unitip Biodiversiteit bedrijfsbreed bevorderen

Regenworm (foto CLM)

Unitip: Akkerlevenplan
(foto Suiker Unie)

Lage bandendruk

Lage bandendruk voorkomt bodemverdichting. Eén werkgang van een zware machine met lage bandendruk is beter dan meerdere werkgangen met lichtere machines. Als u over de weg moet dan is een drukwisselsysteem ideaal.

Waarde voor de teler

Bij bodemverdichting (verslemping of versmering) wordt het zuurstofgehalte te laag. Structuurschade zorgt voor een lagere opkomst, vertakte bieten, slechtere groei onder droge omstandigheden en meer kans op schade door bodemschimmels. Let op de juiste bandendruk, vooral tijdens het voorjaar en de oogst

Waarde voor akkerleven

Bodemleven houdt van een goede bodemstructuur en kan de structuur ook verder verbeteren. Vogels, kleine zoogdieren en insecten voeden zich met het bodemleven. Het bodemleven maakt uit organische stof nutriënten beschikbaar voor het gewas.

Meer informatie

Teelthandleiding lage bandspanning spaart bodemstructuur

Lage bandenspanning (foto IRS)

Drukwisselsysteem (foto IRS)

Aangepast slootkantbeheer

Natuurgericht slootkantbeheer

Geef slootkanten dezelfde functie als kruidenranden door aangepast maaibeheer. Maai minder vaak, niet alles tegelijk en waar mogelijk maaisel verwijderen uit de kant.

Waarde voor de teler

Aangepast maaibeheer leidt tot meer bloemen in de slootkant. Deze trekken natuurlijke vijanden en bloembestuivers aan, en dragen zo bij aan biologische bestrijding. Door maaisel uit de slootkant te halen dringt u onkruidsoorten terug en het levert organische stof voor de akkers op.

Waarde voor akkerleven

Natuurgericht slootkantbeheer levert meer kruiden en bloeiende planten op. Dit trekt natuurlijke vijanden, bijen en vlinders aan. Hiervan profiteren weer andere kleine dieren zoals kikkers, padden en vogels. De slootkant levert beschutting voor eenden en amfibieën. U vergroot de soortenrijkdom.

Meer informatie

Tipkaart gefaseerd maaien Tipkaart sloot kruidenrijk maken

Fluitenkruid (foto CLM)

Gefaseerd maaibeheer (foto CLM)

Plaats een insectenhotel

Plaats een insectenhotel op uw erf of op een ‘overhoekje’. De plek dient zonnig, uit de wind en beschut te zijn.

Waarde voor de teler

Een insectenhotel biedt wilde bijen en andere nuttige insecten plek om zich voort te planten en te overwinteren. Het zijn vooral bloembestuivers die hiervan profiteren. Deze insecten bestuiven ook gewassen als erwten, bonen en groenbemesters. Daarnaast maken ook sommige natuurlijke vijanden zoals sluipwespen er gebruik van.

Waarde voor akkerleven

Bloembestuivers en natuurlijke vijanden hebben naast bloemen ook schuil- en nestgelegenheid nodig. Dit kunt u bieden door een insectenhotel te plaatsen. De insecten dienen ook weer als voedsel voor vogels op het erf en op de akker.

Meer informatie

Natuurlijke vijanden in suikerbieten Bijenhotels

Insectenhotel (foto CLM)

Rosse metselbij (foto CLM)

Niet-kerende grondbewerking

Overweeg de hoofdgrondbewerking niet-kerend uit te voeren door middel van spitten, vaste tand cultivator, woeler of bouwvoor-lichter (eventueel in combinatie met een rotorkopeg). Dit kan ook als strokenbewerking voor alleen de zaaivoren.

Waarde voor de teler

Steeds meer bedrijven doen ervaring op met Niet-kerende grondbewerking (NKG). Met een uitgekiende NKG verkrijgt u een prima zaaibed tegen lagere energiekosten. Een rijker bodemleven zorgt voor een goede bodemstructuur en levering van nutriënten uit organische stof.

Waarde voor akkerleven

Met NKG verstoort u het bodemleven minder en wordt organisch materiaal (van gewasresten, groenbemesters) beter verdeeld in de bouwvoor. Een gezond bodemleven levert voedsel voor allerlei akkervogels en andere kleine dieren.

Meer informatie

Teelthandleiding NKG

Direct zaaien (foto Suiker Unie)

Goede bodemstructuur (foto CLM)

Onderzoek bodemgesteldheid

Een profielkuil graven is een goede manier om de bodemgesteldheid te onderzoeken. Doe dit op meerdere plaatsen op een perceel. Let op verdichte lagen, grootte van korrels, kluiten, en beworteling. Pas uw grondbewerkingen zonodig aan op de bodemgesteldheid.

Waarde voor de teler

Bodemstructuur, storende lagen, organische stof verdeling, activiteit bodemleven en mate van beworteling worden zichtbaar door een profielkuil te maken. Al deze elementen zijn van invloed op de gewasopbrengst.

Waarde voor akkerleven

Een goede bodemstructuur en voldoende organische stof leiden ook tot een rijker bodemleven. Hoe meer bodemleven, hoe vitaler de bodem en hoe meer biodiversiteit. Hier profiteren veel akker- en weidevogels van, zoals de kievit.

Meer informatie

Bodembeoordeling met een scan Bodembeoordeling met profielkuil

Profielkuil (foto IRS)

Inspectie kluit (foto IRS)

Meerjarige kruidenrand

Inzaaien en onderhouden van meerjarige kruidenranden, in geer, ‘overhoek’ of teeltvrije strook.

Waarde voor de teler

Meerjarige kruidenranden geven van het vroege voorjaar tot late najaar kleur op uw bedrijf. Volwassen zweefvliegen, sluipwespen en gaasvliegen vinden hier voedsel. In een meerjarige rand overwinteren ook nuttige insecten, zoals lieveheersbeestje. Vanuit de rand kunnen de nuttige insecten plaaginsecten bestrijden.

Waarde voor akkerleven

Een meerjarige kruidenrand lokt insecten naar uw bedrijf. De insecten en het zaad vormen ook weer voedsel voor vogels. Al dit leven trekt roofvogels, wezels en hermelijnen aan. Zij bestrijden ook muizen. Een rand kan dienen als verbindingsstrook voor dieren. Maai de strook daarom bij voorkeur niet in één keer, maar in fases.

Meer informatie

Functionele Agrobiodiversiteit (FAB) Natuurlijke vijanden in suikerbieten Meerjarige kruidenrand

Kruidenrand geeft kleur
(foto CLM)

Larve lieveheersbeestje
(foto CLM)

Plaatsen van een nestkast torenvalk

Plaatsen van een nestkast

Voor de torenvalk op een paal. Dit kan op het erf of langs de rand van het perceel.

Waarde voor de teler

Torenvalken vangen grote hoeveelheden muizen als voedsel voor henzelf en hun jongen. Een torenvalk eet 1.500 muizen per jaar. Ze jagen boven graanstoppels, slootkanten, perceels- en kruidenranden. Zo verkleinen zij de kans op muizenoverlast.

Waarde voor akkerleven

Torenvalken broeden in Nederland vooral in nestkasten, en leven voornamelijk in agrarisch gebied. Door een nestkast te plaatsen op uw bedrijf, stimuleert u deze roofvogels.

Meer informatie

www.vogelbescherming.nl www.werkgroeproofvogels.nl

Torenvalkenkast (foto CLM)

Torenvalk (foto J.F. Kloen)

Vroegtijdig waarnemen

Vroegtijdig waarnemen van

ziekten en plagen Bekijk minimaal één keer per week hoe uw gewas erbij staat.

Waarde voor de teler

Vogels, zoogdieren en nuttige insecten eten schadelijke insecten op uw bietenperceel. Door waarnemen, middelen met lage milieubelasting te kiezen en terughoudend te spuiten blijven meer organismen leven. Het risico dat er gewasbeschermingsmiddelen in bodem en water komen wordt hiermee verlaagd.

Waarde voor akkerleven

Door waarnemen en terughoudend te spuiten blijven meer organismen leven. Ook komen er minder gewasbeschermingsmiddelen in bodem en water, dat leidt tot een gezonder gewas.

Meer informatie

Teelthandleiding duurzame gewasbescherming Ziekten en plagen applicatie (met schadedrempels) Poster geïntegreerde gewasbescherming (IPM) Milieumeetlat: zoek het minst schadelijke gewasbeschermingsmiddel

Waarnemen (foto Suiker Unie)

Bladschimmelziekte
‘cercospora’ (foto IRS)

Groenbemester

Zaai groenbemesters direct na de oogst van vroegruimende gewassen, zoals granen, erwten of plantuien. Een mengsel van bladrammenas, gele mosterd en evt. phacelia is geschikt.

Waarde voor de teler

Een groenbemester levert organische stof op. Daarmee heeft hij een positief effect op bodemleven, -structuur en -gezondheid (ziektewering). Tevens kan de groenbemester stikstofuitspoeling verminderen en onkruid en aaltjes terugdringen. Een groenbemester kan helpen om een GLB-vergroeningstoeslag te verkrijgen.

Waarde voor akkerleven

Een groenbemester bevordert het bodemleven. Als het in bloei komt levert het nectar en stuifmeel voor bestuivers en natuurlijke vijanden. Een mengsel heeft een groter effect dan één soort. Rijker bodem- en insectenleven levert voedsel op voor vogels. Ook wild, zoals hazen en reeën, vindt er voedsel en beschutting.

Meer informatie

Teelthandleiding groenbemesters Tipkaart groenbemesters

Gele mosterd & phacelia (foto CLM)

Regenworm (foto CLM)